چاپ فلکسو یکی از پرکاربردترین و متداول‌ترین روش‌های چاپ در دنیای صنعت چاپ به شمار می‌آید. این تکنیک به ویژه برای سطوح غیر جاذب بسیار مناسب است، چرا که امکان چاپ با کیفیت بالا و دقتی چشمگیر را فراهم می‌کند. چاپ فلکسو به صورت روتاری یا چرخشی انجام می‌شود، که این ویژگی آن را برای چاپ روی مواد رولی مانند پلاستیک، فویل، سلفون، و انواع کاغذهای بسته‌بندی ایده‌آل می‌سازد.
فلکسوگرافی (Flexography) که به اختصار فلکسو (Flexo) نامیده می‌شود، روشی بسیار کارآمد و اقتصادی است. این روش به دلیل سرعت بالا و قابلیت چاپ بر روی طیف وسیعی از مواد، جایگاه ویژه‌ای در صنعت بسته‌بندی، تولید لیبل‌ها، و حتی روزنامه‌ها پیدا کرده است. در فلکسوگرافی، از صفحات برجسته‌ای استفاده می‌شود که جوهر را به سطح چاپی منتقل می‌کنند. این صفحات معمولاً از مواد پلیمری ساخته می‌شوند و قابلیت تغییر و تنظیم سریع دارند، که این امر به چاپخانه‌ها اجازه می‌دهد تا به راحتی و با هزینه‌ای کم، طرح‌های مختلفی را چاپ کنند.
یکی از جذابیت‌های فلکسوگرافی این است که می‌توان از آن برای چاپ با رنگ‌های زنده و متنوع استفاده کرد. این تکنیک به خاطر توانایی تولید تصاویر واضح و نوشته‌های دقیق، در صنایع بسته‌بندی مواد غذایی، نوشیدنی‌ها، و محصولات بهداشتی بسیار محبوب است. علاوه بر این، چاپ فلکسو به دلیل سازگاری با محیط زیست و مصرف کم جوهر، از نظر زیست‌محیطی نیز روشی مطلوب محسوب می‌شود.
در نهایت، می‌توان گفت که فلکسوگرافی یا همان فلکسو، با ترکیب سرعت، دقت، و انعطاف‌پذیری، توانسته است جایگاه خود را به عنوان یکی از پیشروترین روش‌های چاپ در صنایع مختلف حفظ کند. این روش با توجه به قابلیت‌های گسترده‌اش، نه تنها در حال حاضر پرطرفدار است، بلکه با پیشرفت‌های فناوری و نوآوری‌های جدید، آینده‌ای روشن‌تر را نیز در پیش رو دارد.
همه آن چیزی که باید درباره چاپ فلکسو و یا فلکسوگرافی بدانید
روش چاپ فلکسو یکی از پرکاربردترین روش‌های چاپی برای چاپ روی مواد غیر جاذب است. این روش به صورت روتاری انجام می‌شود و روی متریال‌های رول چاپ می‌شود. به این روش چاپ، “فلکسوگرافی” یا به طور خلاصه “فلکسو” هم گفته می‌شود.
چاپ فلکسو و یا فلکسوگرافی چیست ؟
چاپ فلکسو از جمله روش‌های رایج برای چاپ روی سطوح غیرجاذب است. این فرآیند به صورت دورانی انجام می‌شود و بر روی متریال‌های رولی چاپ می‌شود. نام اصلی این فرآیند فلکسوگرافی است، که به صورت کوتاه به آن “فلکسو” هم اشاره می‌شود.
چاپ فلکسو بر اساس استفاده از کلیشه‌های فوتوپلیمری صورت می‌گیرد که بسیار انعطاف‌پذیر هستند. به همین دلیل، این روش را می‌توان به عنوان “چاپ انعطاف‌پذیر” نیز نامید.
این روش معمولاً برای چاپ بر روی فیلم‌های بسته‌بندی و سایر مواد غیرجاذب استفاده می‌شود. از طرفی، به چاپ فلکسوگرافی، چاپ برجسته هم می‌گویند، زیرا در این فرآیند، سطح کلیشه به صورت برجسته است.
اجزاء تشکیل دهنده دستگاه چاپ فلکسو Flexo
در تصویر، هر ماشین چاپ فلکسوگرافی از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است.
بخش‌های مختلف در ماشین فلکسو شامل ظروفی هستند که برای نگه‌داشتن مرکب استفاده می‌شود. این مرکب توسط غلطکی به یک سیلندر خاص به نام آنیلوکس منتقل می‌شود.
سیلندرهای آنیلوکس، سیلندرهای فلزی با حفره‌های بسیار ریز بر روی سطح آنها هستند که به آنها سلول یا سل می‌گویند. این حفره‌ها مرکب را در داخل خود نگه‌می‌دارند و به سطح کلیشه منتقل می‌کنند.
تیغه‌ی دکتر بلید مرکب اضافی را از سطح آنیلوکس جمع‌آوری می‌کند و به داخل سطل مرکب بازمی‌گرداند. در کلیشه، بخش‌های برجسته مرکب را از آنیلوکس می‌گیرند و به جنس چاپی منتقل می‌کنند.
برای اطمینان از ارتباط صحیح فیلم چاپی با کلیشه، یک سیلندر به نام سیلندر فشار از پشت فیلم چاپی را حمایت می‌کند.
این بخش‌ها مربوط به بخش مرکب و چاپ ماشین فلکسو هستند. البته، هر ماشین چاپ فلکسو باید دارای بخش‌های تغذیه یا رول بازکن، بخش تحویل یا رول جمع‌کن و بخش خشک‌کن نیز باشد. این بخش‌ها، با توجه به پیشرفت‌های امروز، ممکن است کمی تغییر کرده باشند که در قسمت‌های بعدی بیشتر توضیح داده خواهند شد.
انواع ماشینهای چاپ فلکسو از نظر ساختار ماشین
ماشینهای چاپ فلکسو به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
1. ماشینهای سیلندر مرکزی:
در این نوع ماشین‌ها، سیلندر فشاری در مرکز قرار دارد و رنگ‌های مختلف اطراف آن سیلندر بزرگ قرار می‌گیرند. این نوع ماشین‌ها به عنوان مثال برای چاپ لیبل‌ها و رول‌های بسته‌بندی استفاده می‌شوند.
2. ماشینهای خطی یا اینلاین:
در این نوع ماشین‌ها، بخش‌های مختلف (مانند آنچه در قسمت قبل توضیح داده شد) به صورت خطی کنار هم قرار می‌گیرند. هر قسمت از این ماشین‌ها شامل تمامی بخش‌های مورد نیاز برای چاپ است.
3. ماشینهای استک:
این نوع ماشین‌ها همچنین شامل بخش‌های مختلفی هستند که در هم استک می‌شوند. با این تفاوت که قسمت‌های چاپی در این ماشین‌ها بر روی یکدیگر قرار می‌گیرند و هر بخش از آنها شامل تمامی قسمت‌های مورد نیاز برای چاپ است.
انواع چاپ فلکسوگرافی از نظر سایز ماشین
ماشینهای چاپ فلکسو را از نظر اندازه به سه دسته می‌توان تقسیم کرد:
1. ماشینهای عرض کم یا Narrow Web:
این نوع ماشین‌ها عموماً تا عرضی حدود 33 سانتیمتر را چاپ می‌کنند.
2. ماشینهای عرض متوسط یا Mid Web:
این ماشین‌ها تا حدود 55 سانتیمتر عرض را چاپ می‌کنند.
3. ماشینهای عرض زیاد یا Wide Web:
این نوع ماشین‌ها، که اغلب برای چاپ روی لفاف‌ها استفاده می‌شوند، می‌توانند تا عرضی حدود 135 سانتیمتر را چاپ کنند.
همچنین، ماشینهای چاپ کارتن نیز وجود دارند که می‌توانند عرضی بیشتر از 2 متر را نیز چاپ کنند.
انواع چاپ فلکسو از نظر نوع چاپ
از لحاظ نوع چاپ، فرآیند چاپ فلکسوگرافی را به سه دسته می‌توان تقسیم کرد:
1. چاپ لیبل:
چاپ لیبل‌ها با استفاده از سه روش اصلی فلکسوگرافی، افست و دیجیتال انجام می‌شود.
2. چاپ لفاف:
برای چاپ لفاف‌ها، از سه روش فلکسوگرافی، گراوور و دیجیتال استفاده می‌شود.
3. چاپ کارتن:
چاپ کارتن‌ها به دو روش چاپ مستقیم فلکسویی و چاپ لمینتی افستی انجام می‌شود.
انواع چاپ فلکسو از نظر نوع مرکب
در فرآیند چاپ فلکسو، از مرکب‌های مختلف استفاده می‌شود که می‌توان آنها را به سه دسته تقسیم کرد:
1. مرکب پایه آب:
این نوع مرکب بیشتر در چاپ کارتن استفاده می‌شود.
2. مرکب پایه حلال:
مرکب‌های این دسته اکثراً برای چاپ لفاف‌های پلاستیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
3. مرکب یووی:
این نوع مرکب به طور اصلی در ماشینهای چاپ لیبل مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، مرکب EB یا Electron Beam Curing Ink نیز وجود دارد که برای برخی فرآیندهای خاص استفاده می‌شود.
هرچند که در فرآیند چاپ فلکسو از کلیشه‌ها استفاده می‌شود، اما برخی از ماشین‌ها از مرکب چاپ افست و سیستم مرکب دهی افست نیز استفاده می‌کنند.
مقایسه چاپ افست و چاپ فلکسو و چاپ روتوگراور
هر سه چاپ اصلی، یعنی افست، فلکسو و گراوور، دارای ویژگی‌ها و مزایای خود هستند که می‌توان آنها را با هم مقایسه کرد.
چاپ افست به عنوان یکی از روش‌های ارزان‌تر و ساده‌تر چاپ، شناخته می‌شود. این روش قابلیت چاپ هر طرحی را با کیفیت بالا دارد و معمولا برای چاپ روی کاغذ و مقوا استفاده می‌شود. در چاپ افست، از زینک برای انتقال مرکب استفاده می‌شود و برای تهیه زینک، به لیتوگرافی مراجعه می‌شود یا یک دستگاه پلیت ستر برای چاپخانه تهیه می‌شود.
اما چاپ فلکسو، به دلیل پیچیدگی بیشتر در فرآیند آماده‌سازی فایل‌ها، سخت‌تر از چاپ افست به نظر می‌رسد. اگر طرح برای چاپ آماده نشود، خروجی به شدت متأثر می‌شود. در این روش از کلیشه برای انتقال مرکب استفاده می‌شود که این باعث انعطاف پذیری بیشتر در چاپ روی سطوح مختلف می‌شود. اما این انعطاف پذیری می‌تواند باعث مشکلاتی در فرآیند چاپ شود و کیفیت چاپ نیز متوسط به حساب می‌آید.
در مقابل، چاپ گراوور به عنوان یکی از پیچیده‌ترین روش‌های چاپ شناخته می‌شود. برای این کار، نیاز به یک سیلندر فلزی دارید که برای تهیه آن، باید به سیلندرسازی مراجعه کنید. این فرآیند پیچیده و حساس است اما کیفیت چاپ به شدت بالاست و تیراژ چاپی که سیلندر دارد بیشتر از کلیشه و زینک است.
بنابراین، هر کدام از این روش‌ها ویژگی‌ها و مزایای خاصی دارند که باید با نیازهای چاپ مورد بررسی قرار گیرند.
مزایای چاپ Flexography
یکی از بزرگترین مزایای چاپ فلکسو نسبت به سایر روش‌های چاپ، قابلیت چاپ روی اکثر متریال‌ها است.
با استفاده از چاپ Flexo، می‌توانید روی انواع فیلم‌های بسته‌بندی، کاغذ، مقوا، کارتن‌های چند لایه، حتی آلومینیوم چاپ کنید.
این روش از چاپ Flexo قابلیت چاپ جعبه‌ها و کارتن‌ها را مانند چاپ افست فراهم می‌کند.
علاوه بر این، با چاپ Flexo می‌توانید برای چاپ اوراق اداری، پاکت‌های نامه و یا حتی هر نوع محصول خطی ساده، با کیفیت بالا و تیراژ بزرگ استفاده کنید.
یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد چاپ Flexo، قابلیت چاپ مستقیم روی کارتن است، که این امکان در روش‌های چاپ افست و روتو نیست.
معایب چاپ فلکسوگرافی
چاپ فلکسوگرافی، همانطور که هر روش دیگری دارای مزایا و معایب خود است، معایب خاص خود را نیز دارد.
کیفیت چاپی چاپ فلکسو، در مقایسه با روش‌های دیگر مانند افست و روتو، کمی پایین‌تر است.
در چاپ فلکسو، برای چاپ سطوح تن‌پلات و نوانس‌های فید شده به سمت درصد صفر، ممکن است مشکلاتی به وجود آید.
همچنین، فایل‌ها قبل از کلیشه‌سازی باید به طور کامل برای ماشین مورد نظر تفکیک و یا آماده شوند تا به مشکلاتی در فرآیند چاپ از جمله تعادل رنگی و وضوح تصویر پیشگیری شود.
کلیشه در چاپ فلکسوگرافی
کلیشه، یک ابزار انتقالی است که مرکب را به سطح چاپ منتقل می‌کند.
در چاپ فلکسوگرافی، کلیشه‌ها به دو صورت آنالوگ و دیجیتال تهیه می‌شوند و اغلب از نوع فوتوپلیمری هستند.
بیشتر کلیشه‌های دیجیتال در سراسر جهان توسط دستگاه‌های شرکت اسکو تولید می‌شوند، اگرچه شرکت‌های دیگری نیز مانند کداک، کرون و لوشر در این زمینه فعالیت دارند.
در ایران، تمام این شرکت‌ها دستگاه‌های خود را دارند، اما بیشتر از همه، دستگاه‌های شرکت اسکو به آنها CDI گفته می‌شود.
تکنولوژی‌های محبوبی که در دستگاه‌های اسکو استفاده می‌شود، شامل HD، Full HD و Easy Plate هستند، در حالی که شرکت کداک نیز کلیشه‌های با کیفیتی را با استفاده از تکنولوژی NX تولید می‌کند.
بهترین نرم‌افزارهای طراحی برای چاپ فلکسو
با توجه به پیچیدگی بالای آماده‌سازی فایل برای چاپ فلکسوگرافی نسبت به سایر روش‌های چاپ، استفاده از نرم‌افزارهای کمکی تخصصی می‌تواند بسیار مفید باشد.
شرکت اسکو، به عنوان یکی از پیشگامان در زمینه کلیشه‌سازی، برنامه‌های بسیار کارآمدی برای طراحی و بسته‌بندی ارائه کرده است.
به عنوان مثال، برای طراحی خطوط قالب جعبه یا کارتن، می‌توانید از نرم‌افزار آرتیوس کد بهره ببرید.
همچنین برای طراحی بسته‌بندی و نمایش فرآیندهای چاپی مانند کلید فویل یا هات فویل، که در لیبل‌های فلکسویی استفاده می‌شوند، می‌توانید از پلاگین اسکو استودیو استفاده نمایید.
همچنین برای آماده‌سازی فایل و انجام کارهایی مانند چیدمان، تراپ‌گیری، یا شناسایی مشکلات فایل، می‌توانید از پلاگین اسکو دسک‌پک بهره ببرید.
و در نهایت، برای کنترل نهایی فایل، می‌توانید از نرم‌افزار قدرتمند آرت پرو پلاس استفاده کنید.
معروف ترین کلیشه سازی های دیجیتال ایران
در ایران، تعداد زیادی کلیشه‌سازی وجود دارد که بیشتر از روش آنالوگ و با استفاده از فیلم کلیشه تولید می‌کنند.
در اینجا، منظورم از کلیشه‌سازی، کلیشه‌سازی‌هایی هستند که به صورت مستقیم کلیشه تهیه می‌کنند و از کلیشه‌های دیجیتال استفاده نمی‌کنند.
گرچه در ایران چاپخانه‌هایی وجود دارند که دارای دستگاه‌های کلیشه‌سازی خود هستند، اما این مورد در لیست ذکر نشده است.
لیستی از شرکت‌های معروف مانند نگارحک، رایانمهر، نقش‌گستر و بسیاری دیگر در دسترس است.
برای مشاهده لیست کلیشه‌سازی‌های معروف در ایران، می‌توانید بر روی لینک زیر کلیک کنید.
انواع متریال در چاپ فلکسوگرافی
همانطور که پیشتر ذکر کردم، یکی از اصلی‌ترین مزایای چاپ فلکسوگرافی نسبت به دیگر روش‌های چاپ، قابلیت چاپ بر روی اکثر متریال‌های چاپی است.
به عنوان مثال:
– توانایی چاپ مستقیم بر روی کاغذ کارتن با استفاده از مرکب‌های پایه آب، که تقریبا فقط با چاپ فلکسو امکان پذیر است.
– امکان چاپ بر روی متریال‌های فلزی مانند آلومینیوم برای درب‌های انواع محصولاتی مانند ماست و بستنی، که معمولا با استفاده از چاپ فلکسو و روتو انجام می‌شود.
– قابلیت چاپ بر روی انواع لیبل‌های پشت چسبدار با استفاده از مرکب‌های پایه یووی، که معمولا با چاپ افست، فلکسو و دیجیتال انجام می‌شود.
– توانایی چاپ بر روی انواع لفاف‌های پلاستیکی در چاپ واید وب با استفاده از مرکب‌های پایه حلال، که معمولا با چاپ فلکسو و روتو انجام می‌شود.
کلیشه های چاپ فلکسو چگونه تهیه می شوند؟
در حال حاضر، کلیشه‌های چاپ فلکسوگرافی به دو شیوه آنالوگ و دیجیتال ساخته می‌شوند.
کلیشه‌های چاپ Flexo به دو صورت اصلی معمولا تولید می‌شوند:
1. کلیشه‌های پشت فلزی که بیشتر برای چاپ روی ظروف یک‌بار مصرف مانند ماست و یا افست خشک استفاده می‌شوند.
2. کلیشه‌های فوتوپلیمری که بیشتر در چاپ فلکسو به کار می‌روند و دارای یک طلق شفاف در پشت آنها می‌باشند.
همچنین، کلیشه‌های دیجیتال چاپ فلکسو با استفاده از تکنولوژی‌های مختلفی تولید می‌شوند، از جمله HD، FHD و NX.
برای درک کامل درباره انواع روش‌های تولید کلیشه، می‌توانید از لینک زیر استفاده کنید تا در یک ویدیو، اطلاعات جامعی را بدست آورید.
آنیلوکس در چاپ فلکسو
آنیلوکس در واقع یکی از مراحل مهم قبل از چاپ فلکسوگرافی است. این فرآیند شامل استفاده از یک سیلندر توپر یا توخالی است که حاوی حفره‌های بسیار ریزی است، به طوری که مقدار ثابتی از مرکب را از مخزن به سطح کلیشه منتقل می‌کند.
این حفره‌های بسیار ریز روی سطح آنیلوکس به نام “سلول” یا “Cell” شناخته می‌شوند.
برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر در مورد انواع آنیلوکس و جزییات آن، می‌توانید بر روی لینک زیر کلیک کنید.
آماده سازی طرح یا فایل برای چاپ فلکسو
طراحی در چاپ فلکسو به دو بخش مهم تقسیم می‌شود:
1. **طراحی گرافیکی بسته‌بندی:**
این بخش شامل طراحی های خلاقانه و جذاب برای بسته‌بندی محصولات است. طراح باید با دقت به جزئیات بسته‌بندی و دستگاه‌های مرتبط آشنا باشد تا یک طرح مناسب و کارآمد ارائه دهد. اگر طراح این موارد را در نظر نگیرد، ممکن است مصرف‌کننده یا تولیدکننده قادر به استفاده از بسته‌بندی نشوند و این موضوع باعث ضررهای قابل توجهی برای طراح شود.
2. **آماده‌سازی فایل برای ماشین چاپ:**
در این مرحله، فرد مسئول برای آماده‌سازی فایل طراحی شده برای چاپ روی یک ماشین خاص می‌باشد. در چاپ فلکسو، طرح باید با توجه به توانایی و ویژگی‌های خاص ماشین و آنیلوکس آماده شود. این شخص باید در ارتباط نزدیک با چاپخانه قرار داشته باشد تا اطمینان حاصل شود که طرح به درستی بر روی ماشین چاپ خواهد شد.
بدون دیدگاه